DÖNÜŞÜMÜN KAYNAĞI

Bir virüs ve yüzbinlerce ölüm, kısa süreli de olsa, doğayla barışı da getirmişti. Hele yasaklı, 2020 Nisan ayı süreci! Uluslararası ticaretin yüzde 70’ini gerçekleştiren deniz taşımacılığı, fabrikalar, trafik, günde ortalama 100 bini bulan uçak seferleri de durmuştu. Orman sakinleri kentlere indi, alışılmadık balıklar, yunuslar boğazda vapurların yerini aldı ve ozon tabakasında, Grönland’ın yaklaşık 3 katı büyüklüğündeki bir deliğin tamamen kapandığı duyuruldu. Bir büyük ortak sorun, birlikte hareketi doğurmuş, olumlu sonuçları nesnel olarak yaşanmaya başlamıştı. Ne yazık ki, ‘eski tas eski hamam’ anlayışına çabuk dönüldü. Salgın bitti, zayıfladı ama eski sorunlar tazelendi… Ortak hedef, çocuklarımıza bırakabilecek bir dünya oluşturmak. Karbonsuzlaşma, en değerli önceliklerden biri. En güçlü alan da enerji. Çünkü yaşamın her alanında enerji bizim paydaşımız. Üretimden sosyal yaşama, en güçlü karbon salım unsuru. Yeni bir yapıya bürünüyor enerji. Temiz enerji kavramı öne çıkıyor. Maliyet ve regülasyonlar ile sıkışıyor görünse de kaçınılmaz bir dönüşüm başlamış durumda. Hidrojen çağı olarak anılan bu çağ, bize neler getiriyor, inceleyelim.

HİDROJEN ÇAĞI BAŞLAMIŞTIR

Bu başlık, enerji alanındaki dönüşümü tanımlıyoruz. Kavramı ortaya ilk koyan Yeşil Hidrojen Üreticileri Derneği (H2DER) Başkanı Yusuf Günay. Paris İklim Anlaşması ve Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın ardından üçüz dönüşüm (dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve sosyal dönüşüm) güçlü adımlarla gelişiyor. En değerli dönüşüm alanlarından biri elbette enerji. Bir Alman bilim insanı, Prof.Dr Rasmus Beck, Duisburg Yatırım ve İnovasyon Ajansı (DBI) CEO’su olarak H2DER’le buluştu ve Yusuf Günay’ın başlığını yaklaşımını somut verilerle destekledi: -Alman sanayisinin temeli metal işlemedir. Otomotivden elektrikli (elektronik ev eşyalarına, en değerli yapıtaşı çeliktir. Bu nedenle ThyssenKrupp ve Arcelor Mittal gibi dev çelik üreticileri, hidrojen yatırımlarını büyütüyor. Almanya Enerji ve İklim Bakanı Robert Habeck, Alman sanayisinin kalbi sayılabilecek Kuzey Rehn Vestfalya bölgesine, bu nedenle özel önem veriyor. Çelik, sınırda karbon düzenleme mekanizması (SKDM) uygulanacak beş öncelikli alandan biri. (Söz edilen alanlar: Demir-çelik, alüminyum, çimento, gübre, elektrik ve hidrojen.) Fosil yakıtlardan çıkarak karbon salımını azaltmak, hatta sıfırlamak hedefiyle çalışılıyor. Yani, kömürden sağlanan yüksek enerjiye alternatif aranıyor. Bu alternatif mevcut: hidrojen. Hidrojeni üretirken elektrik kullanılıyor. Bu elektrik temiz enerjiden (rüzgar-güneş) sağlanırsa yeşil hidrojen elde ediliyor. Almanya, ThyssenKrupp’a 2.1 milyar Euro ve Arcelor Mittal’a 1.1 milyar Euro fon sağlıyor. İki büyük üretici de kömür kazanlarını, hidrojenle çalışan kazanlara dönüştürecek. Toplam maliyet fonun iki katından fazla. Yani şirketler, en az bir o kadar da kendileri karşılayacak. RePowerEU adlı plan ile, Avrupa Birliği (AB), 2030’a dek 10 milyon ton hidrojen alacağını duyurmuştu. Bu yetersiz bulununca, 10 milyon ton da ithal edeceğini açıkladı. Tüm bu gelişmeler, hidrojen çağı tanımının karşılığını oluşturuyor. AB içinde 26 hidrojen vadisi var. Dünya genelinde 600’den fazla büyük hidrojen üretim tesisi kuruluyor. SKDM 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek ve yeşil enerji kullanmayan rekabette yara alacak. Türkiye’nin toplam ihracatında, yüzde 40’ın üzerinde pay sahibi olan AB, bu konuya öncelik veriyor. İşte bu nedenle, dünyayı doğru takip edip adımları hızlı atmak lazım. Bu vizyona Türkiye’de sahip yapılar da var. Dünyanın en büyük rüzgar türbini üreticilerinden biri olan Nordex Grubu, Akfen Yenilenebilir Enerji’ye ait 5 farklı proje için toplam 102 MW’lık türbin tedariği, kurulumu ve 10 yıllık bakımı için sözleşme imzalandığını duyurdu. Biga Hidrojen, Manisa OSB içinde yerli elektroliz üretme hazırlığında. Her iki alanda çok sayıda farklı boyutta girişim devam ediyor. Mobilite de en değerli alanlardan biri yeşil hidrojende.

GAZİANTEP’TE YEŞİL HİDROJENLİ KAMU TAŞIMACILIĞI

Gaziantep’in ilk kadın milletvekili ve eski Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin, Gaziantep Büyükşehir Belediye (GBB) Başkanı olarak da büyük vizyon sunuyor. Şahin, “büyük balık küçük balığı yutar sözü tarihe karıştı. Hızlı balık hepsini yutar” yaklaşımı ile bu konudaki hızla adımları atmış bir yönetici. Hidrojen kullanımında yakıt hücreleri (fuel cell) için güçlü çalışmaları bulunan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), H2DER ve Alman DBİ ile iş birliğine gidiyor. Duisburg Belediyesi, bu yıl sonuna dek hidrojenle çalışan 89 araç alacak. Örnek modelleme ve kılavuzluk Gaziantep’te uygulanacak. Yenilenebilir kaynaktan elektrik gelecek, yeşil hidrojen üretilecek, fuel cell ile çalışan otobüsler kamu taşımacılığı yapacak. Model, Türkiye’ye örnek olacak. Elbette öncelik regülasyonlar. H2DER Başkanı Yusuf Günay, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile görüşmelerin başladığı proje önerisini bu nedenle öne çıkarıyor: Yeşil Hidrojen Özel Endüstri Bölgeleri ilan edilmesi. Önce, iki bölge ile başlanabilir. Biri, rüzgar zenginliği ile Ege bölgesinde, diğeri güneş avantajları ile güneydoğu ya da doğu Anadolu’da. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır kadar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ve Ticaret Bakanı Prof.Dr. Ömer Bolat da hidrojenle ilgili çalışmaları dikkatle takip edenler arasında. Mevzuat ve ilgili regülasyonların ivedilikle oluşması, cari açık başta olmak üzere çok yönlü sağlayacaktır.

DAUM’UN MAVİ GÖZLERİ

Tam 30 yıl önceydi, ara transfer döneminde Beşiktaş’a geldiğinde tanıdık onu. Sonra, tekrar Beşiktaş’a, Fenerbahçe’ye, Bursaspor’a geldi. Polemiklerden beslenmedi. Saygılı ve çalışkan kimliğini hassasiyeti ile bezemişti. İlk gelişinde, çocuğu kanseri yeni atlatmıştı. LÖSEV ile hep güçlü iletişimi, desteği oldu. Milli marşımızı, elini kalbine koyarak söyleyecek kadar bizden olmuştu. Kansere yenik düştü ve mavi gözleri, bir daha açılmamak üzere kapandı. Dervall, Didi, Meszöly gibiydi bize. Metin Oktay, Can Bartu, Süleyman Seba’ya gidiyor… Nur içinde…

İSVİÇRE – TÜRKİYE MAÇLARI

Büyük üstat Nazım Hikmet, Fransa’ya geçerken yazmıştır meşhur İsviçre şiirini. Hiç sevmemiştir ayrıldığı toprağı ve insanlarını, eleştirir: …hava ne soğuk, ne sıcak / burda her şey böyle galiba, gülüm / ne soğuk, ne sıcak / ne serin, ne ılık … Sonra, 2. Dünya Savaşı sonrası casusların cirit attığı ülkeye kızar ve sert bir final yapar: Bir de gülüm / casuslarla boz inekler işi var. / Sere serpe gelişmiş inekler casuslar / İsviçre tarafsızlık cennetine girdi gireli. / Casuslar boy boy / ve çeşitli milletlerden olmalı / ama hepsi bir boy boz ineklerin, hepsi İsviçreli… Avrupa kupalarında temsilcilerimiz, İsviçreli rakipleriyle karşılaşıyor. Ön elemede, ilk maçını kazanan yok… İkinci maçlar bu hafta. Hepsini kazanabiliriz. Hepsini kazanalım. İsviçre’yi, yendiğimiz için sevelim. İsviçreliler karşısında Galatasaray, Beşiktaş, Trabzonspor ve Başakşehir’e başarılar dilerim.