IKBY hükümeti nasıl şekillenecek?
Seçimin üzerinden yedi ay geçmesine rağmen merakla beklenen Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Hükümeti henüz kurulmasa da ayak sesleri yakındır. 2 milyon 899 bin 578 seçmene sahip olan IKBY’de, 20 Ekim 2024 Pazar Günü 2 milyon 87 bin 972 kişi sandığa giderek oyunu kullandı. Seçmenin sandığa katılımı yüzde 72 oldu.
Dünya ve bölge siyasetinin dibi bulduğu son yıllarda bu yüzdeye ulaşılması büyük bir başarı elbette. IKBY 2024 seçim sonuçlarına göre; Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) birinci, Kürdistan Yurtseverler Partisi (KYB) ikinci,Yeni Nesil Hareketi de üçüncü parti oldu. Bir önceki seçimde üçüncü parti olan Goran (Değişim) Hareketi ise ciddi bir oy kaybı yaşadı. Süleymaniye merkezli ve KYB’ye tepki olarak kurulan Yeni Nesil Hareketi, ciddi bir oy oranına sahip olmasına rağmen hükümet ortağı olmak istemedi zira Goran (Değişim) Hareketi’nin kaderini yaşamaktan çekindi.
Kuruluşunun ilk yıllarında KDP’den sonra ikinci parti olacak kadar güçlenen ve bir önceki seçimde üçüncü parti olarak sandıktan çıkan Goran’ın ittifaklarla yaşadığı güç kaybını yaşamamak adına “tek başına güçlenmeyi” tercih eden Yeni Nesil Hareketi’nin bu kararında ne kadar haklı veya haksız olduğunu zamanla göreceğiz.
Evet 2024 IKBY seçim sonuçlarına göre 100 sandalyenin ilk dört dağılımı şöyle oldu;
KDP 39
KYB 23
Yeni Nesil 15
Kürdistan İslami Birliği 7….
Seçimin üzerinden yedi ay geçmesine rağmen hükümetin kurulamamasının “arka planda” çeşitli sebepleri olsa da bilinen neden KYB’nin hükümet ortağı olma şartını birkaç noktaya odaklaması ve buralarda direnç göstermesi oldu.
Şimdilerde hükümetin ayak sesleri duyulmaya başlasa da ortada halâ birkaç alternatif var. Ortadoğu böylesine hassas bir dönemden geçerken herkes gibi KYB de kartlarını kendi menfaatleri doğrultusunda açmaya çalışıyor. Ve bu kartları açarken “sadece hükümette alacağı koltuklar için değil diğer maddeleri de” işe dahil etmeye çalışıyor. Mesela Türkiye gibi. Bilindiği üzere uzun zamandır Türkiye’nin Süleymaniye’ye ve KYB’ye yönelik çektiği kırmızı çizgiler var. Ve elbette ki Süleymaniye-KYB-PKK yakınlığı var.
Son yıllarda Kandil ve Sincar’ın tahtını elinden alan Süleymaniye’nin PKK ile yakınlığı aşikar olsa da, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin açıklaması ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu açıklamayı sahiplenerek güç vermesiyle Türkiye’nin start verdiği “terörsüz Türkiye ve bölge” kararını desteklediğini açıklamıştı Bafel Talabani.
KYB Genel Başkanı Bafel Talabani’nin bu açıklamayı boşuna yapmadığını ve ardından kendi isteklerini sıralayacağını gayet iyi biliyordum. Bir süre önce kaleme aldığım yazımda “Ortadoğu’nun Suriye-Türkiye-Irak üzerinden elde edeceği huzur için şu tria-yı özetlemiştim; SDG’nin Suriye Yönetimi’ne dahil olmasının ve kabul görmesi, Türkiye’nin terörsüz bölge çabaları, KDP-KYB Hükümeti ve Türkiye-KYB yakınlaşması.
Şimdi gelelim bu tria-nın uyum sonucuna; SDG, Suriye geçici hükümeti ile uyum anlaşması imzaladı… Türkiye’de Öcalan ve DEM Parti, Bahçeli’nin çağrısına uyum sağladı ve PKK’da aynı uyuma katıldı… Ve şimdi uyum sırası KYB’de…. Zira bölgenin huzuru ve Kürtlerin geleceği için KYB de üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmeli.
KYB hükümet ortağı olma şartını iki başlıkta sunuyor;
1)Başta “maliye ve içişleri” olmak üzere çok sayıda bakanlık.
2)Bakanlıkların yarısı ve Bölge Başkanlığı.
Yani maliye ve içişleri bakanlığı olmazsa Bölge Başkanlığını mutlaka istiyor KYB. Erbil Yönetimi’nin mevcut şartları altında maliye bakanlığı ve içişleri bakanlığı Başbakanın eli-ayağı-gözü-kulağı-kalbi ve daha her şeyi. Başbakan Masrour Barzani’nin başlattığı kalkınma/devrim politikasının en temel iki bakanlığı maliye ve içişleri.
Bu nedenle bu iki bakanlığın KYB’ye verilmeyeceğini ifade edersem yanlış olmaz çünkü bu noktalarda yaşanacak “partisel uyumsuzluk” hizmetlerin aksamasına sebep olacaktır. O halde geriye bölge başkanlığı üzerinden çözümler üretmek kalıyor.
1)Bölge Başkanı ılımlı bir KYB’li isme verilebilir.
2)2+2 KDP-KYB dönüşümlü başkanlık sistemi.
3)KDP Başkanı Mesud Barzani’nin de Bölge Başkanı olma ihtimali….
Şayet üçüncü madde kabul olursa geçmişin ve geleceğin değerleri adına KYB’ye yakışan “Kürtlerin Kadim Başkanı” Mesud Barzani’nin Yardımcısı olarak KYB’li bir isme yer vermesidir…
Velhasılı kelam IKBY de hükümet krizi çok katmanlı denklemler eşliğinde başkanlık makamı üzerinden çözülecektir.
