Zerzevan 1. Anadolu Opera ve Bale Festivali

O akşam öyle bir yerdeydik ki, soluduğumuz her zerrede binlerce yıllık tarih, sonsuz hikayeler ve o hikayelerde can bulan sayısız kahraman vardı sanki. Çocukken yaz akşamları sırt üstü uzanıp gökyüzüne bakardık damlardan, balkonlardan ve bahçelerden. Gökyüzü o zamanlar Binbir Gece Masalları’ndaki şiirler tadındaydı, doyumsuzdu, yakındı. Simsiyah kadife bir elbisenin üzerine dökülmüş altın rengi pullar misali yanıp sönerdi yıldızlar.
İşte o gece Zerzevan Kalesi’nde kulaklarımdan usulca ruhuma dolan notalar da çocukluğumun Binbir Gece Masalları’na ışınlamıştı beni.

Mersin Devlet Opera ve Balesi 13 Haziran Cuma akşamı düzenlenen 1. Anadolu Opera ve Bale Festivali’nde, “Yerelden Evrensele Aşk Ezgileri” adlı tema ile Zerzevan Kalesi’nde sahne aldı. Festivalin açılışını Diyarbakır Olgunlaşma Enstitüsü “Zerzevan Takı Koleksiyonu” defilesiyle gerçekleştirdi. Mekanın ruhunu yansıtan göz alıcı takılar mankenler tarafından sahnede taşındı.
Konser öncesi Mersin Devlet Opera ve Balesi sanatçıları ile Zerzevan Kalesi’ni ve içinde bulunan Mithras Tapınağı’nı ziyaret ettik.
Kale içerisinde bulunan her yapının bir hikayesi vardı ve o hikayeleri rehber hocamızdan dinlerken, aklımız ve kalbimiz üç bin yıl öncesine gidip geliyordu. Gördüğümüz yapılar hakkında soracağımız tüm sorular ortamın bizi içine çekmesiyle uçup gitmişti zihnimizden çünkü sorarak değil yaşayarak adımlıyorduk patikaları ve basamakları.

Zerzevan Kalesi Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde bulunuyor ve Diyarbakır-Mardin karayolu üzerinde yer alıyor. İki şehrin tam ortasında yer alan Zerzevan Kalesi Roma’nın sınır garnizonu olarak bilinmekle birlikte tarihi 3 bin yıl öncesine yani Asur Dönemi’ne kadar gitmekte. Pers Dönemi’nde de Kral Yolu üzerinde bulunan bu yerleşim alanı yol güvenliğinin sağlanması amacıyla da kullanılmış. Kral Yolu da nedir derseniz kısa bir özetle bölgenin yeni turizm lokasyonu derim.

Antik çağda Doğu ile Batı arasında ticaret, iletişim, gelişim ve askeri geçişler için stratejik öneme sahip olan Tarihî Kral Yolu’nun Diyarbakır’da bulunan kısmı, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı’nın iş birliğiyle 2024 yılında “Diyarbakır Kral Yolu Rotası Oluşturma Projesi” kapsamına alındı. Bu proje sayesinde tarihi yolun Diyarbakır’da yer alan  351 km.’lik kısmı turizme kazandırıldı. Meraklılarına bir dip not olarak veriyorum; Kral Yolu’nu kullanmak istiyorsanız bu rotaya odaklı teknolojik bir program ile yola dair tüm acil-rutin bilgilere telefonunuz üzerinden anında ulaşabilirsiniz.

Kral Yolu’nun Diyarbakır’dan geçen Çınar, Çermik, Eğil, Ergani, Çüngüş, Dicle ve merkez ilçeleri kapsayan bu rota; doğa yürüyüşü, bisiklet sürüşü, kamp alanları ve karavan park yerleri gibi alternatif turizm seçeneklerini barındırıyor.

Kusursuz bir teknolojik altyapı ile ziyaretçilerine keyifli-güvenli-donanımlı bir yürüyüş yolu sunan Kral Yolu Projesi’nde de Zerzevan Kalesi’nde yürüttüğü kazı çalışmaları ile Zerzevan Kalesi’ni ve Mithras Tapınağı’nı dünyaya duyuran Dicle Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Aytaç Coşkun’un emeği oldukça fazla.

Dilerseniz tekrar dönelim o muhteşem opera ve bale gecesine ev sahipliği yapan Zerzevan Kalesi’ne.1200 metre uzunluğunda, 15 metre yüksekliğinde surlarla çevrelenmiş askeri yerleşim kısmının güneyinde; gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, arsenal, kaya sunağı gibi mimari yapılar yer alıyor. Kuzeyinde ise; caddeler, sokaklar, villalar ve konutlar bulunuyor.
Her şey nizami ve tüm detaylarıyla düşünülmüş Zerzevan Kalesi’nde.
Konutların bulunduğu alanda ayrıca su sarnıçları, yeraltı kilisesi, yeraltı sığınağı ve Mithras Tapınağı yer alıyor… Surların dışında ise yerleşime su sağlayan kanallar bulunuyor. Suyu yaklaşık 8 km.’den yerleşim alanlarına kadar kanallarla taşımış Zerzevan sakinleri.

Nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar dikkat çekiyor. Zerzevan Kalesi’nin bir muhteşem özelliği de hem yer üstü hem de büyük bir yer altı şehri olarak inşa edilmiş olması. Zerzevan Kalesi ve Mithras Tapınağı şimdilik UNESCO Dünya Mirası geçici listesinde yer alsa da kısa süre sonra geçiciliğin daimiliğe döneceğini biliyoruz.
 

O gece Mersin Devlet Opera ve Balesi ekibinin seslendirdiği her eser, Zerzevan Kalesinin üç bin yıllık tarihiyle dans ediyordu adeta. Ve sahneden gökyüzüne ulaşan her nota yeni bir yıldız daha ekliyordu “Zerzevan Yıldız Kümesine”.
Zerzevan Yıldız Kümesi diyorum çünkü bulunduğumuz alan gökyüzü haritası açısından da çok önemli bir yere sahipti. Belki de o gizemli gökkubbenin altını bilerek seçmişti Zerzevan Kalesi’ni inşa edenler. Zira Zerzevan Kalesi’nin içerisinde yer alan yerleşim alanları ve elbette ki Mithras Tapınağı üstün bir aklın eseri bana göre. Zerzevan Kalesi’nde gece şahit olduğunuz yıldız kümesi haritası, meraklıları tarafından keşfedilmeyi bekleyen sayısız gizemi barındırıyor.
Anlatmakla olmaz en kısa zamanda gidin, görün, dokunun, anlayın ve dinleyin derim Zeravan’ın taşlara fısıldadığı tüm sırları.