Hidrojen yeni bir öyküdür

Ankara’da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı adına önemli bir çalıştay gerçekleştirildi.

Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), geçen yıl Aralık ayında TEMSAN ile düzenlediği Enerji Teknolojileri Ekosistemi Arama Konferansı sürecinden bu yana sektör paydaşları ile ortak çalışmalara ara vermiyor. 2025 yenilenebilir enerji başlığı altında yeşil hidrojenin de öncelikli sektör olarak gösterildiği konferansta, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, senelik RES ve GES kurulu güç artışının 5-6 bin MW’ı aşıp 8 bin MW seviyelerine çıkarılması hedefine işaret etmişti. Yenilenebilir kurulu güç artışıyla birlikte temiz hidrojen eko sisteminin de gelişmesi için çalışmalar sürüyor. TENMAK Başkanı Dr. Abdullah Buğrahan Karaveli, Ankara’daki çalıştayın açılışında,

TENMAK’ın H2 üretimini uygulamalı olarak takip edeceklerini, tüm safhaların kontrollü geliştirileceğini anlattı.

Türkiye Hidrojen Eylem Planı Hazırlıkları Kapsamında Hidrojen Talep Modeli Teslim Çalıştayı, yaklaşık bir ay önce yapılmıştı. Dünya Bankası iş birliği ile Ankara’da yapılan son çalıştaya, özel sektör temsilcilerinin yanı sıra çok sayıda kamu kurum ve kuruluşu, akademisyenler, finans yapıları, banka ve STK temsilcileri de katıldı. Çeşitli ortam ve vesileler ile dile getirilen temel öneriler, bu kez rapor için masalara sunuldu. Örneğin,

-Hidrojene özel bir otorite atanması,

-Mevzuatın ivedilikle tamamlanması

-H2’nin 5346 saylı yasada, temiz enerji kaynakları arasında yer verilerek yasal zemine kavuşturulması,

-Yeşil Hidrojen Özel Üretim Bölgeleri ilan edilmesi

-Kuzey Marmara – İzmir yönüyle Hidrojen boru hattı (yaklaşık 500 km)

başlıkları ile çalıştay raporun girdi.

Yedi ayrı bakanlığın; Enerji ve Tabii Kaynaklar, Sanayi ve Teknoloji, Ticaret, Maliye, Çevre Şehircilik, Tarım ve Orman, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı hidrojen eko sistemi içindeki yerine işaret edildi.

Hidrojen, hem bir temiz enerji kaynağı hem de enerji depolayıcı. Çevresel faydası, net sıfır hedefinin en güçlü destekçilerinden birine dönüştürüyor. Tabi, atık yönetimi de önemli. Üretimde kullanılan suyun yaklaşık beşte biri atık olarak kaybedilebiliyor. Bu da, Tarım ve Ormancılık Bakanlığı ile Çevre Bakanlığını da eko sisteme davet ediyor.

Mevzuat ve düzenleme, finansman ve teşvik mekanizmaları, hidrojenin üretimi ve tüketimi, altyapı, Ar-Ge, işgücü ve halkın katılımı süreçlerine dair tematik başlıklarda, eylem planına önemli çıktılar sağlandı. Yeşil hidrojenle ilgili süreçler, enerjideki dönüşümün en güçlü alanı olacak. Elektrifikasyon, değerli bir çözüm alanı ve sonuç gibi görünse de Çin’in nadir elementler özellikle lityum konusunda tekelleşme durumu, hidrojeni ‘çözüm’ aşamasına geçiriyor.

Bu kez potansiyelimizi ortaya çıkarma fırsatı var. Temiz enerji üretimimiz, yeşil hidrojen ile Türkiye Yüzyılının yeni öyküsünü yazabilir. Çünkü, yeşil hidrojen gelecektir!

***

SÜRDÜRÜLEBİLİR FUTBOL

Kulüpler borç batağında.

Her fırsatta dile getirilen bu yorum, sporun hatta futbolun tek ekonomik çıktısı gibi sunuluyor.

Elbette, ekonomik yapı, çok güçlü bir belirleyici.

Ancak sürdürülebilirlik, sadece finans yönüyle kulüpleri sıkıştıran bir kavram değil.

UNDP önderliğine yürütülen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, her alanda her eyleme ışık tutuyor.

Bu nedenle, olimpiyat oyunlarından dünya şampiyonalarına, hemen her branşta olduğu gibi futbolda da alınmış kararlar, uygulamalar, hedefler, ödüller ve cezalar barındırıyor.

En büyük ödül, çocuklarımıza, torunlarımıza bırakabilecek bir dünya!

Evde, musluğu kapatıp boşa su akıtmamak, küçümsenmeyecek değerli bir örnek. Bu anlayış, hayatın her alanında sorumluluk ve iş birliği getiriyor.

UEFA, 2025’teki dört kulüp finalinde rekor sayıda (315) sürdürülebilirlik faaliyeti uyguladı.

Her girişim, sürdürülebilirliğe bütüncül ve hesap verebilir bir yaklaşım sağlayan, özel olarak tasarlanmış çevre, sosyal ve yönetişim (ESG) stratejilerine entegre edildi.

2030 UEFA Futbol Sürdürülebilirlik Stratejisi'nde özetlenen bu yaklaşım, UEFA'nın kulüp finallerinde sürdürülebilirlik çıtasını planlamadan uygulamaya kadar sürekli olarak yükseltmeyi amaçlıyordu.

• Karbon ayak izi ölçümü ve azaltılması, azaltma stratejilerini keşfetmek için UEFA Karbon Ayak İzi Hesaplayıcısı'nın sürekli kullanımı

• Ev sahibi ulusal federasyonların kullanacağı özel bir iklim fonu.

• UEFA'nın sağlıklı ve sürdürülebilir ikram yönergelerinin desteğiyle, tüm mekanlarda sürdürülebilir ikram uygulamaları.

• Çevrim içi tacizle mücadele konusundaki devam eden çabalara paralel olarak çevrimiçi taciz izleme. • Tüm finallerde, tüm oyuncular, antrenörler, maç görevlileri ve taraftarlar için güvenli ve saygılı bir çevrimiçi ortam sağlamak amacıyla güçlü izleme mekanizmaları uygulanması.

•Stadyum erişilebilirliğinden sorumlu engelli erişim görevlileri.

• Görme engelli ve az gören taraftarlar için resmi yarışma uygulamaları aracılığıyla dünyanın her yerinden erişilebilen sesli betimlemeli anlatım.

• UEFA'nın ortağı Just Eat Takeaway ile iş birliği içinde, stadyum büfelerindeki menü seçeneklerinin karbon emisyonu etiketlemesi ve kompostlanabilir gıda ambalajları. Karbon emisyonu etiketlemesi, seyircilerin daha bilinçli gıda seçimleri yapmalarını sağlarken, kompostlanabilir gıda ambalajları etkinliğin karbon ayak izini azalttı.

• Tüm etkinliklerde, ilgili paydaşlar tarafından resmi bir insan hakları beyannamesi imzalanarak, hem UEFA'nın hem de ortaklarımızın herkes için güvenli bir ortam sağlama taahhüdünün altı çiziliyor.

• Her etkinlikte, oyunculara sahaya kadar eşlik eden top toplayıcılar veya maskotlar gibi çocukların ve gençlerin güvenliğini sağlayan, atanmış güvenlik odak noktalarına sahip Çocuk ve Genç Koruma Politikası.

• Şampiyonlar Ligi finalinde, bilet sahipleri için ücretsiz toplu taşıma sağlandı.

• Finali stadyumunda yağmur suyu toplama ve dağıtım sistemi mevcuttu.

Tüm bu anılan maddeler yaşandı. Gerçek bir hassasiyet sergileniyor. Konu, sadece finansal fair play (FFP) ile sınırlı değildir. TFF yönetimi ve ilgili birimleri de UEFA’nın tüm bu karar ve uygulamalarının paydaşıdır.

Maçlarda, dijital tezahürat zırvalarının gündem olduğu süreçten sıyrılıp acilen gerçek hayata dönmek gerek. Elbette rekabet devam edecek. Elbette spor, sahada keyif versin istenecek. Ama şu maddeler de göz ardı edilmeyecek, edilmemeli:

Veri yönetişimi: Kulüp/organizasyon bazında GHG Protokol uyumlu envanter; “seyahat kaynaklı” kapsamı şeffaflıkla tanımlanmalı. Hem taraftar hem de takım için.

4R projeleri: Tek kullanımlık plastik azaltımı, yerel tedarik ve gıda israfı için kılavuzdaki adımları sezon takvimine bağlanacak. KPI (Anahtar Performans Göstergesi) : Maç başına atık (kg), yeniden kullanım oranı (%) hesaplanacak ve raporlanacak.

Finansal sürdürülebilirlik entegrasyonu: “Kadro maliyet oranı” hedeflerine uyum için 3 yıllık yol haritası + ücret/transfer politikası KPI’ları. Kriter ve belgeleri UEFA tarafından oluşturulmuştur.

İnsan hakları & emek standartları: Bağımsız denetim/şikâyet mekanizması ve düzeltici eylem planları; ev sahibi şehirler için zorunlu bir şablon olacak.

UEFA’dan çeşitli görevler üstlenen TFF yöneticileri, bu konularda kamuoyu bilgilendirmesi yapmalı.

***

OKAN BURUK ÖVGÜSÜ DOĞALDIR

Galatasaray Teknik Direktörü Okan Buruk, alışıldık antrenörlerden farklı bir portre çiziyor.

Öncelikle hep güleryüzlü.

Rahmetli Barış Manço için Ali Sirmen’in bir tanımı vardı, ‘Asık suratlı laubali adamların arasında güler yüzlü ciddi bir adamdı’ derdi. Okan Buruk da öyle. Oyuncular çok seviyor. Ama daha önemlisi dünya yıldızlarından saygı görüyor. Oyun anlayışı, ‘GS presi’ diye Avrupa’da örnekleniyor. Ne yazık ki hak ettiği övgüyü ülkesinde alamıyor. Oysa son üç yılın şampiyonu, kaybettiği maçlarda da genel anlayışından uzaklaşmamış, baskın bir plan ile sonuç odaklı oyun sergilemişti. Seyri keyifli, heyecan veren bir futbol. Her maçını kazanamayacak elbette, üzüntüleri de olacak, daha önce de olduğu gibi. Ama hep alkışlanacak. Aynı fikirde olup sessiz kalanlar, korkmayın, alkış tutan eliniz acımaz…