USKUMRU BULDUK HEMEN KÖKÜNÜ KURUTALIM
Bakmayın siz Norveç uskumrusu adıyla satılan en ucuz balık olmasına. Çok ciddi bir besin kaynağıdır. Bizde tükendiği için ithal etmek zorunda kalıyorduk. Adamlar dondurup paketleyip gönderiyorlar. Ucuz olmasının sebebi kötülüğünden değil onlarda çok bol olmasından. Ama tadı bizim Marmara`da çıkandan bir hayli sasıdır. Ne de olsa bizim denizimiz kokmaz. Denizin ekmeğidir. Veya ekmeğiydi 1960`lı yıllarda.
Biçimli gövdesi adeta füzeye benzer. Sırtı, belirsiz yanal çizgisine dikey olarak uzayan menevişli koyu mavi, siyahımsı ve yeşil renkte şerit halinde lekelerle kaplanır. Yanal çizgisinin alt bölümüne düşen yanları gümüşümsü beyaz, karnı ise süt beyazdır. Denizin içinde güçlükle seçilir.
Çenelerinde batıcı olmayan kadife dişler bulunur. Burun delikleri gözlerinin önünde, gözleri ise üst çenenin üstündedir. Çok ufak göz kapakları vardır. Sürüler halinde yaşar. Balık yavruları ve planktonlarla beslenir. Kofana, torik, orkinos gibi saldırgan balıklara da yem olurlar.
Uskumru 1960’lı yıllarda İstanbulluların ideal balığıydı. Sokaklar kuyruklarından iplere dizilmiş çiroz yapılan uskumrular ile dolu olurdu. Kadim kültürün mirasıydı bize. Sonra tükettik, yok ettik, kökünü kuruttuk. Nerede bulduysak avladık. Binlerce vatlık ışıldaklarla, gırgırlarla saldırdık. Aşırı kirlettik. Yolunu kestik. Marmara`ya dolayısıyla da Karadeniz`e salmadık.
Yavrusuna “vanoz”, 30-35 cm. boyundaki irilerine ise “lipan” dendiğini hatırlayan bile kalmadı. En son hanginiz 50 santim boyunda bir uskumru gördü.
Şimdi 40 yıl sonra tekrar ağlara vurmaya başladı. Aman ihmal etmeyin. Hemen yok etmeye çalışın tamam mı. Hemen kökünü kurutalım. Sonra çocuklarımız falan uskumru ile tanışır sonra hep isterler falan. İşin yoksa uğraş dur.
