CFO toplantısının düşündürdükleri - I: Yüksek belirsizlik altında karar alma

14 Mayıs 2025 Çarşamba günü BMI ve Data Expert’in ortaklaşa düzenlediği geleneksel CFO Summit’in 9. Zirvesine davetliydim. Türkiye’nin en iyi 800 firmasının CFO’ları arasında en iyi 50 CFO’suna ödüllerin takdim edildiği programda çok önemli ve değerli konuşmalar oldu. Bu Summit’in düzenlenmesinde büyük emeği geçen saygıdeğer Hasan Altunkaya’yı tebrik ederim. Hem ufuk açıcı olması hem de firmalarımızın kurumsallaşması için çok önemli olan CFO makamını tanıtması ve teşvik etmesi sebebiyle çok hayati bir işe imza atmışlar.

Ben hem konuşmalardan hem de toplantı katılımcıları ile yaptığım sohbetlerden çok ciddi izlenimler edindim. Katılımcılar arasında paylaşılan ortak görüş şuydu: “Kısa ve orta vadede en büyük tehdit belirsizliktir. Uzun vadede ise teknolojik değişim hem büyük bir tehdit hem de bugüne kadar söz konusu olmayan büyük bir fırsattır.” Bugünkü yazımda, bu toplantıda edindiğim izlenimlerime dayanarak, CFO’lar için görüşlerimi paylaşmak istiyorum. Pazartesi günü ise teknolojinin yarattığı tehdit ve fırsatlardan bahsedeceğim.

İKTİSATTA BELİRSİZLİĞİN TANIMI VE KAYNAKLARI

Belirsizlik Nedir?

İktisat literatüründe belirsizlik, “gelecekte meydana gelecek olayların olasılıklarının kesin biçimde hesaplanamaması” durumunu ifade eder. Frank Knight ve John Maynard Keynes’in klasik ayrımıyla, “risk” ölçülebilir ve istatistiksel olarak yönetilebilirken, “belirsizlik” ölçülemez ve öngörülemez niteliktedir. Bu nedenle belirsizlik, karar alıcıların davranışlarını temelinden etkiler ve piyasa ekonomilerinde sürekli bir dalgalanma ve istikrarsızlık kaynağı olarak varlığını sürdürür.

Ekonomide Belirsizliğin Kaynakları

Belirsizlik, çok boyutlu ve dinamik bir yapıya sahiptir. Makroekonomik dalgalanmalar, enflasyon, faiz oranları ve döviz kurlarındaki oynaklık, ekonomik kararların temel belirsizlik kaynakları arasındadır. Bunlara ek olarak, küresel düzeyde jeopolitik riskler, siyasi istikrarsızlıklar, ticaret savaşları, pandemi gibi beklenmedik olaylar da ekonomi yönetimini öngörülemez bir hale getirir. Dijitalleşme ve teknolojik dönüşüm, geleneksel iş modellerini sarsarak, iktisadi aktörleri sürekli bir adaptasyon sürecine zorlar. İklim değişikliği ve doğal afetler ise yalnızca çevreyi değil, küresel arz zincirlerinden finansal piyasalara kadar pek çok alanı belirsizliğe açık hâle getirir.

Belirsizliğin Firma Kararlarına Etkisi

Ekonomideki belirsizlik, firmaların yatırım, üretim, finansman ve insan kaynağı kararlarını ciddi biçimde etkiler. Şirketler, öngörülemeyen talep değişimleri, maliyet dalgalanmaları ve finansal piyasadaki oynaklık nedeniyle uzun vadeli stratejilerini gözden geçirmek zorunda kalır. Belirsizlik arttıkça, firmalarda “hayatta kalma” refleksi öne çıkar; inovasyon ve büyüme yerine risk minimizasyonu ve kriz yönetimi öncelik kazanır. Bu ortamda esnek, hızlı adapte olabilen ve dayanıklı şirketler ayakta kalırken, geleneksel ve statik yapıdaki işletmeler daha fazla tehdit altında olur.

CFO KİMDİR? MODERN FİRMADA ROLÜ VE ÖNEMİ

CFO’nun Tanımı ve Evrimi

Günümüzün modern şirketlerinde CFO (Chief Financial Officer / Baş Finansal Yönetici), geçmişteki geleneksel “baş muhasebeci” veya “defterdar” rollerinden çok daha öteye geçmiş, stratejik bir lider pozisyonuna evrilmiştir. Bugün CFO’lar sadece finansal kayıtların tutulmasından sorumlu değildir; aynı zamanda şirketin sürdürülebilir büyüme, rekabet avantajı ve risk yönetimi stratejilerinin de mimarıdır. Bu değişim, finansal yönetimin kurumsal karar alma süreçlerinin kalbine yerleşmesini sağlamış, CFO’ları yönetim kurulu ve üst düzey yöneticiler arasında vazgeçilmez bir aktöre dönüştürmüştür.

Modern Firmada CFO’nun Rolü

Modern bir firmada CFO’nun temel görevleri, yalnızca bütçe ve mali raporlamadan ibaret değildir; aynı zamanda şirketin stratejik vizyonunu finanse etmek, kaynak dağılımını optimize etmek ve yatırım kararlarında yol gösterici olmak da bu role dahildir. CFO’lar, risk yönetimi, likidite planlaması ve uzun vadeli değer yaratımı gibi kritik alanlarda aktif bir şekilde sorumluluk alır. Özellikle dijitalleşme ve teknoloji odaklı dönüşüm süreçlerinde CFO’nun analitik yetkinliği, veri okuryazarlığı ve inovasyona açıklığı, şirketin rekabet gücünü belirleyen temel faktörler hâline gelmiştir.

Ayrıca CFO, kurum içinde bir “köprü” rolü de üstlenir; farklı departmanlar arasında koordinasyonu sağlar, paydaşlarla iletişim kurar ve şirketin dış dünyaya karşı finansal güvenilirliğini inşa eder. Finansal verilerin şeffaf ve doğru yönetilmesi, yatırımcı ilişkilerinin sağlam temeller üzerine oturtulması ve sürdürülebilirlik odaklı bir finansal kültürün yerleşmesi de CFO’nun görev tanımının önemli parçalarındandır. Son yıllarda şirketlerin çevikliğinin ve adaptasyon kapasitesinin kritik önemde olması, CFO’yu adeta bir strateji ortağı ve değişim lideri hâline getirmiştir.

CFO’nun Kurumsal Başarıya Etkisi

Kriz dönemlerinde CFO’nun rolü daha da belirginleşir; çoğu zaman “sessiz kahraman” olarak anılır. Doğru risk analizi, esnek finansal yönetim ve etkili kaynak kullanımı sayesinde şirketin zor zamanlardan güçlenerek çıkmasını sağlayabilir. CFO’nun aldığı kararlar, şirketin sadece bugünkü finansal sağlığını değil, aynı zamanda gelecekteki büyüme fırsatlarını ve rekabetçi konumunu da doğrudan etkiler. Bu nedenle, modern firmaların başarısında CFO’ların katkısı tartışılmaz bir şekilde artmıştır.

YÜKSEK BELİRSİZLİK ORTAMINDA CFO’YU ZORLAYAN BAŞLICA ETKENLER

1. Tahmin ve Planlamanın İmkânsızlaşması

Ekonomik göstergelerdeki aşırı oynaklık, CFO’nun bütçe ve finansal planlama süreçlerini büyük ölçüde zorlaştırır. Gelecekteki gelir ve gider kalemleri için yapılan tahminler hızla geçerliliğini yitirir. Bu durum, şirketin stratejik kararlarını sürekli olarak revize etmesini gerektirir.

2. Likidite ve Nakit Yönetimi Baskısı

Nakit akışının belirsizleşmesi, şirketlerin günlük operasyonlarını sürdürebilmesi için CFO’nun anlık likidite yönetimini ön plana çıkarır. Beklenmedik ödeme talepleri ve tahsilat gecikmeleri, finansal krizi tetikleyebilir. CFO, şirketi iflas riskinden korumak için hızlı ve yaratıcı çözümler üretmek zorunda kalır.

3. Finansman Kaynaklarına Erişim ve Maliyet Artışı

Belirsizlik dönemlerinde kredi maliyetleri hızla yükselir, bankalar riskten kaçınır ve finansmana erişim zorlaşır. CFO, hem mevcut borçların çevrilmesi hem de yeni kaynak bulunması konusunda büyük bir baskı altındadır. Alternatif finansman yolları ve tedarikçi anlaşmaları kritik önem kazanır.

4. Kârlılığın Dalgalanması ve Zarar Riskleri

Satış, maliyet ve kâr marjlarındaki dalgalanmalar, şirketin finansal sağlamlığını tehdit eder. Beklenmeyen zarar kalemleri ortaya çıkabilir; bu da CFO’nun ani önlem ve stratejik revizyonlar yapmasını gerektirir. Uzun vadeli büyüme hedefleri, kısa vadeli hayatta kalma refleksiyle yer değiştirebilir.

5. Kur Riski ve Döviz Oynaklığı

Döviz kurlarındaki hızlı değişim, ithalat ve ihracat yapan firmalar için ciddi bilançolara yol açabilir. Hedging stratejilerinin planlanması ve uygulanması zorlaşır. CFO, kur farkı zararlarını minimize etmek için sürekli piyasayı izlemek zorundadır.

6. Stok ve Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik zincirlerinde yaşanan aksaklıklar ve hammadde fiyatlarındaki ani değişiklikler, üretim planlarını altüst edebilir. Stokların aşırı artırılması ya da azaltılması her iki durumda da şirket için risk anlamına gelir. CFO, operasyonel esnekliği sağlamak ve tedarik risklerini yönetmek için çok yönlü çözümler geliştirmelidir.

7. Yatırım ve Büyüme Kararlarının Askıya Alınması

Belirsiz ortamda büyük yatırımlar ertelenir, riskten kaçınılır ve büyüme stratejileri gözden geçirilir. CFO, hem mevcut varlıkların korunması hem de gelecekte fırsat doğduğunda hızlı aksiyon alınması için hazırlık yapmak zorundadır. Şirketin inovasyon kabiliyeti sekteye uğrayabilir.

8. Raporlama, Hesap Verebilirlik ve Paydaş Baskısı

Yatırımcılar, yönetim kurulu ve kamu otoriteleri, belirsizliğin arttığı dönemlerde daha sık ve ayrıntılı raporlama talep eder. CFO’nun finansal verileri doğru, şeffaf ve zamanında sunması beklenir. Hatalı raporlama ya da bilgi eksikliği, şirketin itibarına ciddi zarar verebilir.

9. Psikolojik ve Liderlik Baskısı

Sürekli stres, yüksek tempo ve belirsizlik, CFO üzerinde büyük bir psikolojik yük oluşturur. Liderlik vasfı burada öne çıkar; ekibini motive etmek, güveni korumak ve panik ortamına kapılmadan soğukkanlı kalmak çok önemlidir. CFO’nun bu süreçte hem finansal hem duygusal zekâya sahip olması beklenir.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Günümüzün ve geleceğin ekonomisinde CFO’nun rolü, artık yalnızca finansal tabloları dengeleyen bir yönetici olmanın çok ötesindedir; belirsizliğin yoğun olduğu dönemlerde şirketin pusulası, risklerin ve fırsatların gerçek mimarıdır. Yüksek belirsizlik ortamında etkili liderlik için analitik düşünme, stratejik öngörü, kriz yönetimi, dijital okuryazarlık ve empati gibi çok yönlü beceriler vazgeçilmez hâle gelmiştir. Özellikle genç CFO’lar için sürekli öğrenmeye açık olmak, teknolojiyi yakından takip etmek, şeffaf iletişim kurmak ve takım ruhunu beslemek kritik önem taşımaktadır. Firmalar ise finansal yönetimi bir “maliyet merkezi” olarak değil, kurumun vizyonunu geleceğe taşıyan bir stratejik ortak olarak görmelidir. Sonuç olarak, belirsizlikler çağında finansal liderlik, geleceğe tutulan pusuladır.